Materiali vullkanik i nxjerrë nga shpërthimi minoan i vullkanit Santorini është studiuar në thellësi së fundmi nga një ekip ndërkombëtar kërkuesish, në mënyrë që të zbulonin sekretet e shpërthimit më të madh vullkanik të Evropës në 10.000 vitet e fundit, por edhe për të kontribuar në kuptimin e shpërthimeve të mëdha vullkanike në mbarë botën.
Sipas mediave shumë nga shpërthimet vullkanike më shkatërrimtare në histori ndodhën në vullkanet ishullore, prandaj një pjesë e madhe e materialit të shpërthimit është depozituar në shtratin e detit. Kjo e bën të vështirë hetimin e këtij materiali për të përcaktuar madhësinë e vërtetë të një shpërthimi dhe si rezultat madhësia e këtyre ngjarjeve të mëdha dhe rreziqet që dalin prej tyre nuk janë kuptuar ende mirë, madje edhe mes ekspertëve.
Një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh, i udhëhequr nga gjeoshkencëtari detar Jens Carstens i Qendrës Gjermane të Kërkimit të Oqeanit GEOMAR Helmholtz në Kiel dhe me pjesëmarrjen e Evi Nomikos, Profesor i Asociuar i Departamentit të Gjeologjisë dhe Gjeoenvironimit të Universitetit Kombëtar dhe Kapodistrian të Athinës dhe studiues nga institucione në Norvegji, SHBA dhe Francë, matën me saktësi shpërthimin minoan të vullkanit Santorini, që ndodhi rreth 3.600 vjet më parë, dhe materiali vullkanik u nxorr dhe u depozitua si në tokë ashtu edhe në det.
Studimi i tyre u botua në revistën Nature Communications. Në kërkimin e tyre shkencëtarët kanë kombinuar metodat më moderne gjeofizike dhe gjeologjike, ku rishqyrtuan shpërthimin minoan të Santorinit dhe përcaktuan më saktë volumin e magmës së nxjerrë, nëpërmjet të cilit matet madhësia e një shpërthimi.
Siç shpjegon Evi Nomikou, profesor i asociuar i Universitetit Kombëtar dhe Kapodistrian të Athinës, për ANA-MPA, nëpërmjet studimit të këtij materiali, “ne po përpiqemi ta bashkojmë këtë “enigmë”, si ishte vullkani i Santorinit para shpërthimit minoan, si ishte pas dhe sa ishte ky vëllim që u përhap rreth Santorinit. Vetëm nëse studiojmë shumë mirë hapësirën nënujore do të jemi në gjendje ta zbulojmë atë.”
Studiuesit në këtë botim të ri zbuluan se vëllimi i materialit të nxjerrë në zonën tokësore dhe nënujore të Santorinit ishte 26-41 kilometra kub, dukshëm më pak se ç’supozohej më parë. Vëllimi i materialit të nxjerrë jep gjithashtu informacion rreth vëllimit të dhomës së magmës nën vullkan.
Është hera e parë që vlera të tilla të sakta llogariten për të gjithë përbërësit individualë, pasi deri tani vlerësimet e vëllimit të shpërthimit janë bazuar ose në përllogaritjen e vëllimit të kolapsit të calderas ose në regjistrimin jo të plotë të produkteve të shpërthimit. Vetëm të dyja qasjet janë të kufizuara në fuqinë e tyre shpjeguese.
Për llogaritjet e reja, kërkuesit kombinuan metoda të ndryshme nga misionet e shumta kërkimore. Për shembull, ata ishin në gjendje të identifikonin depozitat e hirit nga shpërthimi Minoan në 41 bërthama sedimentesh të mbledhura gjatë ekspeditës kërkimore me anijen kozmike Poseidon në vitin 2017 dhe kështu të përcaktonin volumin e hirit të shpërthimit. Të dhënat që mblodhën madje i lejuan të karakterizonin materialin që ra në qendër të kraterit të vullkanit.
Me qasjen e re shkencore, ekipi kërkimor nxori përfundime rreth shtrirjes së vërtetë të shpërthimit minoan dhe përfundimisht krijoi një pikë referimi më të besueshme për klasifikimin dhe matjen më të mirë të shpërthimeve të tjera të mëdha vullkanike në mbarë botën.
Kërkimet vazhdojnë tani me shpimet eksploruese nënujore që u zhvilluan në dhjetor 2022 dhe janar 2023 si pjesë e misionit të madh oqeanografik të Programit Ndërkombëtar të Eksplorimit të Oqeaneve (IODP).
