Mohammad Zaman ka udhëtuar 335 kilometra, duke kaluar pikat e kontrollit të Talibanëve, banditë dhe segmente të gjata rrugësh të pashtruara, për të ardhur në Kabul për disa shishe të lëngshme që ai beson se të shërojnë nga COVID-19, një sëmundje e shkaktuar nga një virus i ri koronar.
Zaman pretendon se ai u kurua nga COVID-19 muajin e kaluar pasi konsumoi një lëng të bërë nga herbalisti i vetëshpallur Kahim Alokozai, i cili banon në kryeqytetin afgan.
50-vjeçari erdhi në Kabul nga provinca e tij e lindjes Kunduz me 12 persona të tjerë me shpresën për të furnizuar me lëngje qindra njerëz që vuanin nga COVID-im një sëmundje që ka vrarë më shumë se 800,000 njerëz në të gjithë botën.
“Isha i sëmurë për më shumë se një muaj; mezi merrja frymë. Dhjetë ditë pas përdorimit të këtij lëngu, të gjitha simptomat u zhdukën”, tha ai, ndërsa piu një filxhan çaj të zi me tre pika të substancës së përmendur.
Ashtu si shumë afganë të tjerë në të gjithë vendin, Zaman dhe familja e tij vuajtën nga ajo që ata besonin se ishte COVID-19, pa shkuar në spital, duke u drejtuar fillimisht një kokteji ilaçesh qetësimi.
“Ne provuam gjithçka, asgjë nuk funksionoi derisa e morëm këtë,” tha ai.
Krijuesi i të ashtuquajturës ilaçi bimor, Alokozai, i cili është nga provinca jugore e Kandaharit, tha se Zaman është një shembull i qartë se si lëngu i tij, i cili kurrë nuk ka kaluar provat klinike zyrtare, ka shëruar, pretendon ai, më shumë se pesë milion njerëz në të gjithë vendin.
“Në Afganistan, të vetmit njerëz që kanë vdekur nga COVID-19 janë ata që kanë shkuar në spitale,” tha Alokozai për 1,409 vdekjet që qeveria ka regjistruar deri më tani.
Infrastruktura e rrënuar shëndetësore
Numri zyrtar i të infektuarve është afër 40,000 raste në të gjithë vendin, por ekspertët thonë se ky numër është ndoshta shumë më i lartë.
Njerëzit përgjithësisht shmangnin të shkonin në spitalet shtetërore, por dhe private, duke pasur frikë se për shkak të turmave dhe higjenës së dobët, ata vetëm do të sëmureshin.
Në muajt e parë të epidemisë, kishte vetëm një pjesë të vogël të pajisjeve të afta për të diagnostikuar siç duhet sëmundjen në secilën provincë, por që nga mesi i qershorit, Ministria e Shëndetësisë ka lejuar të gjitha institucionet private të sigurojnë pajisje provë për COVID-19.
Kjo u pa si një mënyrë për të lehtësuar presionin nga spitalet shtetërore, të cilët ishin në gjendje të siguronin deri në 3,500 shtretër për pacientët COVID-19 në një shtet prej 37 milion njerëz.
Muajin e kaluar, Avokati i Popullit në Afganistan, Ghizaal Haress tha se shteti ka vetëm 372 respiratorë dhe se, në shumë provinca, personeli i spitalit nuk është i trajnuar për të përdorur këto pajisje.
Po atë muaj, Ministria e Shëndetësisë lëshoi rezultatet e një sondazhi të 9,500 njerëzve në të gjithë shtetin, i cili thotë se deri në 10 milion njerëz janë infektuar dhe janë shëruar nga virusi i ri koronar.
Mungesa e ndihmës institucionale në një vend të njohur për infrastrukturën e tij të rrënuar shëndetësore është përkeqësuar për shkak të më shumë se dy dekadave të luftës. Kjo do të thotë se afganët u detyruan t’i drejtohen Alokozait, për të cilin zyrtarë shëndetësorë thonë se nuk është asgjë më shumë se një shitës i vajit të gjarprit.
Urdhërarresti
Në qershor, Ministria e Shëndetësisë kërkoi arrestimin e Alokozait pasi testet nga një laborator qeveritar zbuluan se pija e tij ishte një përzierje opiumi, papaverine, kodeine, morfine dhe disa barëra.
Në një konferencë për shtyp, ministri i përkohshëm i Shëndetësisë Ahmad Jawad Osmani tha se Alokozai nuk është asgjë më shumë sesa një përzierje e narkotikëve lokalë dhe se përdorimi i saj mund të çojë në një rritje të shkallës së varësisë në një vend ku më shumë se tre milion njerëz vuajnë nga problemet e drogës.
Masooma Jafari, zëdhënës i Ministrisë së Shëndetësisë, tha se ministria kishte hedhur poshtë në mënyrë të pakthyeshme pretendimet e Alokozait.
“Nuk ka shërim për COVID-19 dhe përzierja e tij nuk mund të parandalojë sëmundjen,” tha Jafari, përpara se të thërriste autoritetet përkatëse të sigurisë për ta arrestuar dhe për t’u siguruar që ai nuk ishte më në gjendje të shpërndante substancën.
Alokozai, i cili aktualisht jeton në Kabul, deri më tani ka shmangur arrestimin. Ilaçi i tij po shpërndahet ende falas në kryeqytet nga njerëz të ndryshëm, duke përfshirë ndjekës të dy udhëheqësve të grupeve të armatosura të cilët u bënë politikanë, Gulbuddin Hekmatyar dhe Abdul Rasul Sayyaf.
“Unë nuk kam bërë asnjë krim. Unë do të isha i lumtur nëse do të më arrestonin, le ta provonin”, tha Alokozai për urdhrin për arrestimin e tij.
Alokozai u bëri thirrje autoriteteve të testojnë njerëzit që po mjekonte dhe të shihte nëse kishin akoma simptoma.
“Unë nuk jam duke u përpjekur të ndërtoj një pallat apo vilë për vete, gjithçka që dua është të ndihmoj Afganistanin,” i tha ai Al Jazeera-s.
Alokozai, një herbalist 62-vjeçar, nuk ka arsim zyrtar. Nga ana tjetër, ai ,ka qenë i përfshirë në ilaçe bimore për më shumë se 40 vjet, ka ngritur më tej dyshime për efektivitetin e ilaçit të tij.
Ai pretendon se ka krijuar ilaçe për gjithçka, nga gripi deri në HIV dhe forma të ndryshme të kancerit. Edhe pse gjetjet e tij janë të diskutueshme, ka shumë njerëz që e ndjekin.
Kujdesi shëndetësor joadekuat
Në maj, kur Ministria e Shëndetësisë urdhëroi pezullimin e të gjitha aktiviteteve të Alokozait në lidhje me COVID-19, qindra njerëz protestuan për orë të tëra, duke bllokuar rrugën kryesore përpara një klinike në Kabul ku njerëzit po trajtoheshin.
Përshkrimi i tij për mënyrën se si ai krijoin substancën, e cila përdoret për të trajtuar dhe sëmundje të tjera që shfaqin simptoma të ngjashme si koronavirusi – gripi, infeksionet në fyt, sëmundje të ndryshme gastrointestinale, pagjumësia, humbja e oreksit – të kujton skenën e parë të Hamletit të Shekspirit.
“Si të gjitha ilaçet e tjera, ai erdhi tek unë në një gjendje midis gjumit dhe zgjimit. Ilaçet vijnë tek unë si poet, e gjitha është frymëzim ”, tha ai.
Pretendimet e Alokozait janë vërtetuar veçanërisht problematike në një komb si Afganistani, i cili ende vuan nga një sistem i papërshtatshëm i kujdesit shëndetësor.
Banka Botërore vlerëson se ka vetëm tre mjekë për çdo 10,000 njerëz. SHBA, për shembull, ka 26 mjekë për 10,000 njerëz.
Muajin e kaluar, në një nga qendrat e shpërndarjes në Kabulin perëndimor, dhjetëra njerëz nga tre provinca të ndryshme u mblodhën për të marrë shishe me ilaç dhe për ta çuar në komunitetet e tyre.
Ilham, një banor 24-vjeçar i Kabulit që ndihmon në një nga qendrat e shpërndarjes, tha se kishte ditë kur 500 deri në 600 njerëz vinin nga pjesë të ndryshme të shtetit. Ai e dërgoi këtë përzierje në 100 shtëpi në provincën e tij të lindjes, Kapisi.
Ilaçi i Alokozait është ndarë madje dhe te familjet në kryeqytet, ku, sipas Ministrisë së Shëndetësisë, 53 përqind e më shumë se pesë milion njerëzve janë të infektuar me COVID-19.
Mohammad Kakar, një punonjës qeveritar, familja e tij me 10 anëtarë, varion nga mosha gjashtë deri në 40 vjeç, betohet për përzierjen.
“Kjo shpëtoi familjen time. Nëse nuk do ta kishim marrë, të gjithë do të ishim të vdekur deri tani,” tha Kakar, familja e të cilit gjithashtu shmangu trajtimin në spitalet” e ndyra “dhe të mbipopulluara të Kabulit.
Por kushëriri i Kakarit e kundërshton këtë pretendim. “Ne e morëm atë, thjesht na bëri më të sëmurë,” tha ai.
Me hapjen e institucioneve arsimore, salloneve, restoranteve dhe madje sallave të dasmave në javët e fundit, Alokozai thotë se tani është koha që “vaksina” e tij e pretenduar të bëhet më e përhapur.
Ai thotë se është gati të shpërndajë pika, të cilat merren me çaj tre herë në 36 orë, tek studentët dhe punonjësit e qeverisë tani që kufizimet për COVID-19 po hiqen.
“Kudo ku ju shikoni sot, rryma e ndjenjës së proteksionistit po rrjedh. “Unë besoj në ilaçin tim, kështu që unë e ndaj atë falas,” tha ai, pavarësisht nga urdhërarresti të lëshuar.(Tesheshi)
