Nga Ylli Pata
Ka qarkulluar një aksiomë në Shqipëri në shumë vite se vendi quhet stabël nëse kryen dy rotacione pushteti normalisht.
E në fakt, tek ne janë zhvilluar disa rotacione pushteti që nga 1990, por jo vetëm që nuk u stabilizua situata, por një vit më parë ne pamë tentativa për të rrëzuar pushtetin me protesta të dhunshme që çuan për disa muaj në përplasje të vazhdueshme policinë me përkrahësit e opozitës.
Ndodhi për herë të parë në këto 30 vjet largimi i opozitës nga parlamenti dhe institucionet. Por përse ndodhi kjo dhe çfarë lidhje ka aksioma e 2 rotacioneve me Shqipërinë?!
Në logjikën politike shqiptare rotacion do të thotë thjesht këmbim pushteti, ndërsa në logjikën botërore do të thotë ndryshim i plotë i gjeneratës politike. Një zhvillim që jo vetëm jep freski, por i jep kuptim demokracisë në duart e qytetarëve.
Ndërkaq tek ne ka ndodhur e kundërta, përveç një rasti; kur largimi i një kryeministri dhe lideri të mazhorancës çoi në ndryshimin e komplet klasës politike të saj. Dhe ky është rasti i Fatos Nanos në vitin 2005.
Rotacionet shqiptare; një histori e shkurtër e pushtetit që
Rotacioni i parë politik në Shqipëri u zhvillua në vitin 1992. Partia Demokratike fitoi 62% të zgjedhjeve dhe kishte më shumë se dy të tretat e Parlamentit së bashku me aleatët e saj.
Pas 4 vjetëve në pushtet, në vitin 1996, vendi zhvilloi zgjedhjet e para parlamentare postkomuniste, që ishin një katastrofë. Pushteti futi duart në proces duke sjellë largimin e opozitës dhe një përplasje që një vit më pas e çoi vendin në tehun e një lufte civile.
Kjo situatë, e provokuar nga mazhoranca e PD me Sali Berishën kryeprotagonist solli zgjedhje të parakohshme pas një viti. Në këto zgjedhje, ndodhi rotacioni i parë politik postkomunist, i cili erdhi në mënyrë traumatike.
Vendi përjetoi rreth 1 vit kaos, ku shteti ra si kështjellë rërë, institucionet u kolapsuan dhe u vranë 3 mijë vetë.
Në pushtet erdhi Partia Socialiste e Fatos Nanos, i cili sapo kishte dalë nga burgu që e kishte mbyllur Sali Berisha.
Sali Berisha jep dorëheqjen si president por nuk ikën nga politika, merr në dorë Partinë Demokratike, duke e konsideruar veten një viktimë dhe jo një aktor politik që e shfrytëzoi për faqe të zezë mandatin më të madh politik që ishte dhënë ndonjëherë një personi.
PS që e mori vendin e shkatërruar dhe me humbjet kolosale në firmat piramidale e trajtoi pushtetin e marrë si një mandat të zakonshëm, duke nisur përplasjet për poste.
Një vit pasi mori pushtetin PS u përballe me një përpjekje reale për të marrë pushtetin me dhunë më 14 shtator 1998. Vendi nuk po stabilizohej. 3 vjet më pas në zgjedhjet parlamentare PS fitoi sërish, me “gogolin” se vjen Berisha.
Mandati i dytë i socialistëve ishte një katastrofë: që në muajt e parë nisi sherri ndërmjet Fatos Nanos e Ilir Metës për ndarjen e tortës së pushtetit dhe kjo luftoi përvijoi gjithë mandatin. Aq shumë e mbizotëroi debatin publik ky sherr, sa u harrua mandati i dytë dhe qëllimet.
Berisha bënte vetëm denoncimin e korrupsionit me të vërteta e të pavërteta që solli një ringritje të PD. PS pësoi shizmën më të madhe ku Ilir Meta dhe një pjesë e socialistëve formuan LSI.
Në zgjedhjet e vitit 2005 ndodhi rotacioni politik në vend. Berisha u rikthye në pushtet. Fatos Nano largohet nga skena politike. PS-në e merr Edi Rama që ndryshon grupin drejtues.
U krye kështu rotacioni i parë i qetë. PD merr në dorë qeverisjen. Qëndron 8 vite në pushtet, mandatin e dytë duke qeverisur me LSI-në.
Edi Rama premtoi një revolucion apo “Rilindje” në 2013 dhe arrin të vijë në pushtet, duke bërë aleancë me Ilir Metën e LSI-në. Merr 84 deputetë. Pra dy të tretat. Ndodhi rotacioni i dytë.
Mandati i parë i Edi Ramës, ishte një luftë ndërmjet tij dhe Ilir Metës që kishte një pjesë të madhe të pushtetit. Në 2017, Meta bën gati aleancën me PD, por Rama e bën President.
Lulzim Basha për 5 muaj bllokon sheshin para Kryeministrisë dhe kërkon largimin e Edi Ramës, në fund një marrëveshje me të më 17 maj 2017, çon në një qeveri hibride me Ramën kryeministër.
Zgjedhjet e 2017 i fiton Edi Rama me kërkesën e “timonit vetëm” për të qeverisur e për të bërë Reformën në Drejtësi që të ketë një pastrim të politikës. Por edhe zbatimin e një plani 1 miliard euro investimesh. Ja ku jemi sot në mbarim të mandatit të dytë të PS-së, që ka kaluar në shumicën e tij në një përplasje permanente me PD e cila tentoi ta rrëzojë Edi Ramën në vitin 2019 me protesta.
Nuk ndodhi, por opozita ka marrë një rol denoncues, duke e konsideruar Edi Ramën të keqen që duhet larguar. Rama kërkon mandatin e tretë me moton “për të bërë më shumë” ngaqë nuk ka mundur pasi kanë qenë kushtet dhe nga “robi edhe nga Zoti” duke përfshirë tërmetin e Pandeminë.
Njëra palë kërkon rotacion e tjetra konfirmim, por që realisht kemi të bëjmë me tre qendra pushteti që kanë kohë që qeverisin vendin. Edi Rama që prej kur u bë kryetar i PS-së pra që në 2005 dhe në anën tjetër qëndrojnë Lulzim Basha e Monika Kryemadhi që janë në një farë mënyrë klonimet e çiftit Berisha-Meta që nuk janë larguar aspak nga politika.
Në 25 prillin 2021 Shqipëria përballet me një logjikë sërish hibride: rotacion emrash, por jo ndryshim gjenerate dhe njerëzit kanë alternativë: Ose të mbajnë Ramën e njerëzit e tij besnik për herë të tretë, ose të sjellin Bashën e Kryemadhin, ku pas tyre qëndron lobi i fortë Sali Berisha e Ilir Meta me enturazhin përkatës.
Në këtë situatë palët po tentojnë të polarizojnë ambientin duke i sjellë elektoratit frikërat politike, njëra palë: do na vijë Saliu, tjetra: Do na rrijë Rama deri në 2030-n.
Zgjedhjet e 2021 nuk kanë të bëjnë me rotacion, apo këmbim gjeneratash, thjesht me dorëzim apo mbajtje të pozicioneve nga një klasë politike që i ka mbetur vendit prej 20 vitesh në krye, por që realisht nuk ka kryer asnjë mision për të cilin është votuar.
