Në Kroaci, ka nisur të diskutohet mundësia e ngritjes së një padie kundër Shqipërisë, pas një incidenti të fundit, ku mbeturina nga Shqipëria u transferuan përmes rrugës detare dolën në brigjet e Dubrovnikut.
Këtë çështje e ka ngritur anëtarja e Këshillit të qytetit të Dubrovnikut dhe avokatja Viktorija Knežević, e cila deklaroi se mund të merret një hap i tillë, por ekziston mundësia të jetë e pasuksesshme.
“Pas një hulumtimi të thellë mbi këtë temë, përgjigjja është se teorikisht mundemi, por në praktikë është shumë e vështirë të kemi sukses, çka nuk do të thotë që duhet të heqim dorë nga kjo ide, nëse asgjë tjetër nuk ndihmon. Kjo për faktin se mbetjet detare vijnë nga burime të ndryshme, kalojnë kufijtë, ndryshojnë drejtimin në varësi të erërave dhe rrjedhave, dhe provimi i përgjegjësisë ‘të një shteti’ në një sistem kaq të ndërlikuar është shumë i vështirë. Kjo është arsyeja pse mundësitë për të pasur sukses në një paditje janë të kufizuara,” tha Knežević.
Ajo theksoi se pyetja më e rëndësishme tani është se çfarë mund të bëjmë për të parandaluar që plazhet të mbushen përsëri me mbeturina. Duke theksuar se problemi është shumë më i madh sesa duket.
“Kjo që ka dalë në plazhet tona është vetëm rreth 20% e mbetjeve totale. Rreth 80% e tyre fundoset në fundin e detit. Pra, ajo që kemi parë pas jugut është vetëm maja e ajsbergut dhe ngarkesa e vërtetë mbetet nën ujë, ku nuk e shohim, por që e ndjejnë ekosistemi ynë, peshkatarët, turizmi dhe shëndeti i detit. Prandaj është e rëndësishme të theksohet: zgjidhjet tashmë ekzistojnë. Nuk na duhen konventa të reja apo protokolle padish, duhet vetëm të aktivizojmë ato që kemi”, shtoi Knežević.
Knežević theksoi se Konventa e Barcelonës detyron të gjitha shtetet e Mesdheut, përfshirë Shqipërinë, që të reduktojnë mbetjet që përfundojnë në det. Ajo theksoi se Shqipëria mund të kërkojë që Adriatiku Jugor të shpallet një zonë me prioritet dhe përmendi një projekt të përbashkët Shqipëri–Kroaci me UNDP-në që mund të zgjerohet në grykat e lumenjve dhe deponitë problematike.
“Shqipëria është në procesin e anëtarësimit në BE dhe kjo i jep Kroacisë një mjet të fuqishëm për të kërkuar rezultate konkrete dhe të matshme në mbrojtjen e Adriatikut. Bashkëpunimi adriatik (HR–AL–CG–IT) mund të forcohet menjëherë, pa nevojën për marrëveshje të reja, mekanizmat ekzistojnë tashmë. Dhe më e rëndësishmja: këto nuk janë ide teorike,” shtoi ajo.
Knežević gjithashtu theksoi se modelet e tilla kanë funksionuar tashmë në Detin Baltik, ku shtetet e bashkuara arritën të reduktonin në mënyrë drastike sasinë e mbetjeve në bregdetin e tyre përmes një plani të përbashkët veprimi. Po ashtu, në lumin Rajna, gjashtë shtete kanë zgjidhur ndotjen katastrofike përmes zbatimit sistematik të marrëveshjeve ekzistuese.
“Projekte të UNEP/MAP, kur aktivizohet Plani Rajonal për mbetjet detare, rezultatet janë të matshme. Pra, ne mund ta zgjidhim këtë. Dhe ta bëjmë me përdorimin e mençur të instrumenteve ndërkombëtare që ekzistojnë dhe të cilat kemi të drejtën t’i përdorim. Sepse kjo mbeturinë nuk ka ardhur këtu. Por këtu përfundon. Dhe prandaj duhet të kërkojmë me kokë të ftohtë që sistemi të aktivizohet përfundimisht për të mbrojtur bregdetin dhe qytetarët e Kroacisë,” përfundoi Knežević.
