Nga Ervin Kasaj
Gjatë trajnimit në Gjermani kam përjetuar atё se çfarë do të thotë një tërmet vërtet i madh. Një nga hapat e trajnimit në Berlin ishte koha që duhet të kalonim në një dhomë specifike për tërmetet, ku specialistët “u detyruan” të përjetonin një tërmet me magnitudë mbi 6 të shkallës Rihter. Mendoj se shumë njerëz tek ne nuk e kanë përjetuar një tërmet të madh, pasi i fundit i këtyre përmasave ka ndodhur më 15 prill 1979, në Shkodër. Ndaj, ky shkrim flet përse tërmeti vret dhe shkatërron.
Pse ndodhin tërmetet në Shqipëri
Shqipëria bën pjesë në brezin alpino – mesdhetar. Kjo situatë ka ardhur si rezultat i konfrontimit të pllakës së Adrias me një pjesë të Orogjenit. Zonat më të rrezikuara janë zona e bregdetit shqiptar, zona e dytë që paraqet rrezikshmëri është zona e Leskovik – Korçë – Pogradec, ndërsa zona e tretë mbahet si zona e Lushnje – Elbasan – Peshkopi. Një shpërndarje e tillë duket se ka të bëjë me ndërtimin gjeologjik dhe tektonik të territorit tonë. Gjatë etapës më të re gjeologjike, gjatë asaj neotektonike, këto rajone i janë nënshtruar një copëtimi dhe diferencimi të fuqishëm. Ato ndërpriten me mjaft thyerje, të cilat dallohen nga një shkallë e lartë diferencimi. Vatrat e tërmeteve më të fuqishme duken se ndodhen në kryqëzimin e këtyre thyerjeve. Kulmi i tërmeteve, në vendin tonë, shkon njëherë në 25 vjet dhe kjo tregon se vendi ynë ka një aktivitet të madh sizmik. Sipas vlerësimeve, me probabilitet 75%, Shqipëria preket çdo vit nga një tërmet me magnitudë jo më të lartë se 4.7 ballë, një herë në 50 vjet nga një tërmet me magnitudë jo më të madhe 6.1 ballë dhe një herë në 100 vjet nga një tërmet me magnitudë jo më të lartë se 6.4 ballë. Ndër zonat më të ekspozuara nga tërmetet është bregdeti Lezhë – Ulqin.
Panik nga tërmeti…
Qytetarët duhet të dinë se, pas një aktiviteti sizmik, veçanërisht me magnitudë mbi 5, në 99 % të rasteve shoqërohen me pasgoditje. Po marr rastin e tërmetit në Itali më 24 gusht 2016 me magnitudë 6.2 të shkallës Rihter, i cili është shoqëruar pas 10 minutash me një tjetër tërmet me magnitudë 4.2 të shkallës Rihter dhe pas 20 minutash me tërmet 5.2 të shkallës Rihter. Kjo do të thotë, se edhe pasgoditjet janë në të shumtat e rasteve po aq të rrezikshme sa tërmeti i parë, por që vijnë duke ulur intesitetin e tyre. Gjatë një tërmeti, si fillim duhet ruajtur qetësia, të uleni menjëherë në dysheme duke mbledhur duart dhe krahët përpara se tërmeti t’ju rrëzojë, duke u ulur poshtë një tavoline apo mobiljeje që nuk mund të rrëzohet mbi ty. Kur nisin lëkundjet mos lëvizni nga njëra dhomë në tjetrën, por dilni me kujdes nga banesa pas tërmetit.
Shqipëria, e 43-ta në botë për rrezikun nga tërmetet
Në shkallë botërore, Shqipëria zë vendin e 43-të për rrezikshmërinë nga tërmetet. Në hartën globale të rrezikut nga kjo dukuri natyrore, Shqipëria ndodhet në zonën e kuqe, duke e klasifikuar në mesin e vendeve me risk më të lartë nga tërmetet. Nga dëshmitë që zotërohen deri më sot, rezulton që qysh prej shekullit II para Krishtit deri në ditët tona, Shqipëria është goditur prej 55 tërmetesh të fortë me intensitet deri në 8 ballë.
Veprimtaria e tyre shkatërrimtare ka bërë, që njeriu të thellohet në studimet e tyre për të arritur të bëjë parashikime të mundshme duke minimizuar dëmet, të paktën të kursehen jetë njerëzish. Tërmetet nuk mund të parashikohen, por duke qenë të përgatitur nga rajonizimet e kryera, mund të merren masa efektive, për të mos patur katastrofa të mundshme. Profesorët me punën e tyre kanë përgatitur hartat sizmike të rajonizimit të sizmicitetit në Shqipëri, duke evidentuar zonat më të rrezikshme tërmetesh, ose për t’u treguar ekspertëve të ndërtimit, se duhen marrë masa konstruktive për bërjen ballë të tërmeteve.
*Sizmiolog, Geophysik GGD, Leipzig Deutschland/ Gazeta Si
