Agjencia Europiane e Mjedisit ka publikuar sot raportin e saj për cilësinë e ujërave për vitin 2024, ku në vlerësim përfshihen bregdeti, liqenet dhe lumenjtë. Ky raport që ofron informacion mbi cilësinë e ujërave të larjes në Evropë, plotësohet edhe nga disa harta që shërbejnë për të ndihmuar njerëzit të marrin vendime të informuara se ku të lahen. Ai është botuar në kontekstin e planit të veprimit për ndotje zero të Bashkimit Evropian dhe bazohet në analizën e të dhënave të raportuara nga 21,848 ujëra larjeje të përcaktuara zyrtarisht në 27 Shtetet Anëtare të BE-së, 119 në Shqipëri dhe 160 në Zvicër, për sezonet e larjes 2021-2024.
Shqipëria vijon të mbajë vendin e fundit për ujërat të notimit me cilësi të shkëlqyer, ku vetëm 16% e ujërave në vendin tonë janë të pastër. Edhe në raportin për vitin 2023, Shqipëria radhitej e fundit për cilësinë e ujërave të notimit.
Siç shihet edhe në tabelën e mëposhtme, nga 22,127 ujërat e larjes të raportuara në Evropë në vitin 2024, 85% ishin me cilësi të shkëlqyer. Në pesë vende, Qipro, e ndjekur nga Bullgaria, Greqia, Austria dhe Kroacia, 95% ose më shumë e ujërave të larjes ishin me cilësi të shkëlqyer.
Në Bullgari, e ndjekur nga Malta, Luksemburgu, Rumania dhe Sllovenia, të gjitha ujërat e larjes ishin të paktën me cilësi ‘ë mjaftueshme’ në vitin 2024. Nga ana tjetër, më pak se 70% e ujërave të larjes ishin me cilësi të shkëlqyer në pesë vende, dmth., në rend zbritës, Belgjika, Hungaria, Estonia, Polonia dhe Shqipëria.
Një nga kërkesat kryesore të DBW-së ishte të sigurohej që të gjitha ujërat e larjes të ishin të paktën të cilësisë ‘të mjaftueshme’ deri në vitin 2015. Në sezonin e larjes 2024, kjo kërkesë u përmbush nga 96% e të gjitha ujërave të larjes në BE.
Më tej në raport thuhet se vendet kanë faqe interneti kombëtare ose rajonale me informacion të detajuar mbi vendndodhjet e ujërave të larjes. Këto faqe interneti në përgjithësi përfshijnë një funksion kërkimi në hartë dhe u lejojnë përdoruesve të hyjnë në rezultatet e monitorimit në kohë reale dhe për sezonet e mëparshme. Nëse klikojmë mbi Shqipërinë vihet re se informacionet mungojnë.
Gjetjet kyçe të raportit:
1. Në vitin 2024, mbi 85% e ujërave të larjes në BE në pothuajse 22,000 vende u vlerësuan si të shkëlqyera, ndërsa 96% e tyre përmbushën të paktën cilësinë minimale të kërkuar nga BWD – e njëjta përqindje si në vitin e kaluar. Megjithatë, 1.5% e ujërave të larjes në BE ishin me cilësi të dobët, duke treguar se masat e menaxhimit nuk ishin gjithmonë të përshtatshme ose nuk po zbatoheshin fare.
2. Ende ekziston ndotje e konsiderueshme e ujërave sipërfaqësore dhe nëntokësore, e cila nuk përfshihet në vlerësimin sipas DBW-së. Kjo ndotje mund të përkeqësohet më tej nga ndryshimet klimatike. Përmirësimi i qëndrueshmërisë ndaj ujit për njerëzit dhe për mjedisin është me rëndësi të madhe.
3. Cilësia e ujërave bregdetare të larjes është përgjithësisht më e mirë se ajo e lumenjve dhe liqeneve. Në vitin 2024, rreth 89% e ujërave bregdetare të larjes në BE u klasifikuan si të shkëlqyera, krahasuar me 78% të ujërave të larjes në brendësi të vendit.
4. Zgjidhjet e gjelbra dhe blu, të kombinuara me infrastrukturat konvencionale të magazinimit të ujërave të shiut dhe ujërave të ndotura të patrajtuara, aty ku është e nevojshme, mund të përmirësojnë cilësinë e ujit të larjes në zonat urbane me popullsi të dendur.
Përmbledhje e raportit:
Qoftë një liqen në Finlandë, një ishull i Egjeut apo porti i Kopenhagenit, çdo vit miliona evropianë shijojnë një zhytje në ujë, me dijeninë se uji është…i sigurt për larësit në të gjithë Evropën . Falë legjislacionit të BE-së dhe zbatimit efektiv nga Shtetet Anëtare, cilësia e ujit të larjes është përmirësuar ndjeshëm gjatë katër dekadave të fundit. Sot 96% e vendeve të larjes në BE përmbushin standardet minimale të përcaktuara nga legjislacioni i BE-së.
Uji në të cilin notojmë mund të jetëi ndotur ngabakteret Escherichia coli – ose E. coli – dheenterokokët e zorrëve që mund të shkaktojnë sëmundje. Zakonisht, këto baktere rrjedhin ngaujëra të ndotura të patrajtuara ose plehu që përfundojnë në ujërat e larjes, p.sh. pas shirave të rrëmbyeshëm. Përmirësimi i cilësisë së ujërave të larjes është kryesisht për shkak të trajtimit të përmirësuar të ujërave të ndotura.
Edhe pse shumica e ujërave të larjes në Evropë janë në gjendje të shkëlqyer, ndotja e ujërave sipërfaqësore dhe nëntokësore mbetet e konsiderueshme dhemund të përkeqësohet nga ndryshimi i klimës. Përmirësimi i qëndrueshmërisë ndaj ujit për njerëzit dhepër mjedisin në vitet e ardhshme do të jetë thelbësore.
Shtetet Anëtare monitorojnë cilësinë e ujit të larjes gjatë sezonit të larjes. Këto të dhëna më pas raportohen, analizohen dhe komunikohen me qëllim vlerësimin e cilësisë së përgjithshme të ujit për një sezon të caktuar larjeje. Ky vlerësim është një tregues i mirë i cilësisë së ujit të larjes për sezonin e ardhshëm.
